Pasaport kelimesi İtalyanca passa (geç) ve porto (liman) sözcüklerinin birleşiminden oluşmuştur. Günümüzde ülke sınırları arası geçişleri sağlayan belge anlamına gelir. Kişilerin istisnai birkaç ülke haricinde Yurt Dışı Turları için pasaport bulundurma zorunlulukları vardır. Bazı devletlerin istedikleri vizeleri almak için de pasaport gerekli evraklar arasında bulunur.
Türkiye Cumhuriyeti Devleti tarafından verilen 5 tip pasaport bulunur.
1. Diplomatik Pasaportlar
Kapak rengi siyah olan bu pasaport türü; TBMM üyelerine, TBMM üyeliği bulunmayan bakanlara, ateşelere ve hükümet için uluslararası resmi seyahatler yapması zorunlu olan kişilere verilir.
2. Hususi Pasaportlar
Dış kapak rengi yeşil olan hususi pasaportlar; birinci, ikinci ve üçüncü derece kadrolarda bulunan ya da emeklilik kesenekleri bu derecelerden kesilecek sözleşmeli kamu görevlilerine verilir.
3. Hizmet Damgalı Pasaportlar
Gri pasaport olarak bilinen hizmet damgalı pasaportlar, diplomatik veya hususi damgalı pasaport alması mümkün olmayan kişilere hususi idarelerce veya belediyelerce resmi vazife ile dış memleketlere gönderildiklerinde veya dış memleketlerde vazifeye alındıklarında verilir.
4. Umuma Pasaport
Bordo pasaport olarak bilinen ve en yaygın kullanılan bu pasaport türü, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına nüfus müdürlükleri tarafından verilir.
5. Geçici Pasaport
Pembe pasaport olarak da bilinen bu pasaport türü zorunlu hallerde geçici olarak verilir. Yurt dışında pasaport kaybı durumlarında, Türkiye’ye sınır dışı edilme, hastalık, ailevi sorunlar gibi durumlarda yurt dışında bulunan Türk Konsoloslukları tarafından bir defaya mahsus Türkiye’ye giriş için verilir. Pasaportun süresi Türkiye’ye dönünce son bulur.
Pasaport alabilmek için öncelikle gerekli belgeleri toplamanız gerekir. Umuma pasaport almak için; nüfus cüzdanı, iki adet biyometrik fotoğraf, varsa eski pasaportunuz, pasaport harcı ve defter bedeli ile nüfus müdürlüklerine başvuru yapılır. Diğer türdeki pasaportlar için bunlara ek başka resmi belgeler isteniyor olabilir. Belgeleri tamamladıktan sonra il veya ilçe nüfus müdürlüklerinin resmi sitelerinden ya da ALO 199 numaralı telefondan randevu oluşturabilirsiniz.
Pasaport işlemleri gün geçtikte daha kolaylaşmıştır. Daha önceleri emniyet genel müdürlüklerinden yapılan pasaport işlemleri artık nüfus müdürlüklerinden yapılır. Bu işleri hem daha hızlı hem de daha kolay hale getirmiştir. Pasaport almak çok zor gibi lafları sıklıkla çevreden duymak mümkün fakat abartıldığı kadar uğraştırıcı bir iş değildir. Gerekli evrakları topladıktan sonra randevu günü ve saatinde yapılan müracaattan sonra pasaport kargo ile evinize ulaştırılır.
Pasaport harçlarına 2020 yılında gelen %22.8 zam ile birlikte pasaport sahibi olmanın maliyeti arttı. Yeni yılda defter bedeli 133 TL’den 163,03 TL’ye çıktı. Pasaport harçları ise pasaportun geçerlilik süresine göre değişiklik gösteriyor. Bir yıllık harç bedeli 2020 güncel fiyatı 304,31 TL olarak belirlendi. İki yıl geçerlilik süresine sahip bordo pasaportların harç bedeli 496,44 TL; üç yıllık pasaportların harç bedeli ise 704,83 TL’dir. Son olarak dört ile on yıl geçerlilik süresine sahip pasaportların harç bedeli 994,12 TL olarak belirlendi. Eğer yeşil yani hususi pasaport alacaksanız, sadece defter bedelini ödemeniz yeterli olacaktır.
Pasaport yenilemek, nüfus müdürlüklerinden aldığınız randevuya gerekli evraklarla birlikte gittikten sonra beş on dakika gibi kısa bir sürede yapılır. Nüfus cüzdanı, eski pasaport, iki adet biyometrik fotoğraf, defter ve harç bedellerinin ödenmiş olduğunu gösteren makbuz ile birlikte başvurunuzu gerçekleştirdikten en fazla 10 gün sonra geni pasaportunuz adresinize gönderilir.
Pasaport kayıp durumlarında, pasaportun nerede kaybolduğu büyük önem taşır. Eğer pasaportunuzu yurt dışında mesela bir Avrupa Turunda kaybettiyseniz, zaman kaybetmeden bulunduğunuz ülkede bir emniyet müdürlüğüne gidip kayıp belgesi almanız gerekir. Sonrasında polisten aldığınız kayıp belgesiyle birlikte bulunduğunuz yerdeki Türk Konsolosluğu’na gidip geçici bir pasaport ya da herhangi bir belge talep etmeniz gerekir. Konsolosluktan aldığınız geçici pasaport ile seyahatinizin ardından ülkeye dönünce nüfus müdürlüğüne başvurarak yenisi çıkarılabilir fakat yeni pasaport için defter ve pasaport harcı yeniden ödenmek durumundadır. Eğer pasaport ülke içerisinde kaybolursa doğrudan nüfus müdürlüklerine başvurulur. Pasaportu tekrar çıkardıktan sonra eğer eski pasaportun üzerinde vize onayı varsa ilgili konsolosluktan yeniden yazdırılabilir.