Pasaportun sözlükteki tanımı, kanun çerçevesinde yetkili makamlar tarafından verilmiş bir ülkenin hududundan geçmeye yarayan belge şeklindedir. Bu belge Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nde; diplomatik pasaport (siyah), hizmet pasaportu (gri), umuma pasaport (bordo), geçici pasaport (pembe) ve hususi pasaport (yeşil) olmak üzere beş farklı şekilde verilir. Hususi ya da yeşil pasaport olarak bilinen pasaport, pek çok ülke için vize engelini kaldırmaktadır. Avrupa’da da pek çok ülkeye Schengen vizesi olmaksızın giriş imkanı tanımaktadır. Örneğin eğer yeşil pasaport sahibiyseniz, Hollanda Turu ya da İspanya Turu yapmak için Schengen vizesine sahip olmadan sadece pasaportunuz ile sınırdan geçebilirsiniz.
Yeşil pasaportun genellikle memurlara verildiği söylenir. Bu doğru fakat eksik bir tabirdir çünkü hususi pasaport bazı kamu görevlilerine veriliyor. Yeşil pasaport almak isteyen devlet memurlarının; birinci, ikinci, üçüncü derece kadrolarda görev yaması şartı aranıyor. T.C. Emekli Sandığı ile ilgilendirilip emekli kesenekleri birinci, ikinci ve üçüncü derecelerden kesilen sözleşmeli olarak çalışan personeller de yeşil pasaport alabiliyor. Aynı zamanda bu personellerin eşleri, evlenmemiş ve 25 yaşından küçük aileleri da yeşil pasaport kullanabiliyor. Görev süresince siyah pasaport kullanacaklarından dolayı görevleri bitiminde TBMM eski üyeleri de yeşil pasaport alıyor. Branşı fark etmeksizin devlet sporcularının da hususi pasaport kullanmasına hak tanınıyor.
2018 yılının haziran ayına kadar emniyet müdürlüklerinden yapılan pasaport işlemleri artık nüfus müdürlüklerinden yapılıyor. Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü sitesinden ya da ALO 195 numaralı telefondan randevu alındıktan sonra uygun belgelerle birlikte nüfus dairesine gidilmelidir. Hususi ve hizmet damgalı pasaport sahibi olmak için İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüklerine, umuma pasaport çıkarmak için ise İl ve İlçe Nüfus Müdürlüklerine müracaat etmek gerekir.
Yeşil pasaport almak için öncelikle gerekli belgeleri bir araya getirmek gereklidir. Bu belgeler; Türkiye Cumhuriyeti kimlik kartı, bir adet biyometrik fotoğraf, pasaport defter bedelinin sistem üzerinden ödenmiş olması gerekmektedir. Bunlara ek olarak; çalışan kamu görevlileri, ihracatçılar ve avukatlar için hususi damgalı pasaport talep formunun bu kişiler tarafından doldurulup getirilmesi koşulu aranmaktadır. Ebeveynlerinden dolayı hususi pasaport alacak kişilerin sistemde görünmemesi ihtimalinden dolayı öğrenci belgelerini de evrakların içine eklemesi faydalı olmaktadır. Tüm belgeleri toparladıktan ve 160 TL değerindeki defter bedelini yatırdıktan sonra ilgili kurumdan hususi pasaport başvurusu yapılmaktadır.
Hususi pasaport sahibi vatandaşlar 160 ülkeye vizesiz giriş hakkına sahiptir. Yeşil pasaport alındıktan sonra beş yıl boyunca geçerliliği sürer ve 30 ile 90 gün arasında değişiklik göstermek suretiyle vizesiz seyahat imkanı sunar. Bu ülkeleri şöyle sıralayabiliriz:
Asya Kıtası
Yeşil pasaport sahipleri; Bahreyn, Bangladeş, Vietnam, Yemen, Çin, İsrail, Kuveyt, Pakistan, Tacikistan, Türkmenistan, Umman ülkelerine diğer pasaport sahiplerinin aksine vizesiz seyahat edebilirler. Azerbaycan, Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn, Doğu Timur, Ermenistan, Endonezya, Filipinler, Gürcistan, Hong Kong, Irak, İran, Japonya, Kamboçya, Katar, Kazakistan, Lübnan, Makau Özel İdare Bölgesi, Maldivler, Malezya, Moğolistan, Singapur, Sri Lanka, Suriye, Tayland, Tayvan, Ürdün’e; bordo pasaporta sahip vatandaşlar gibi vize istenmeksizin girebilirler. Sadece Ermenistan için özel bir durum bulunur. Bordo pasaport sahiplerinin sınırda vize alması mümkünken, yeşil ve gri pasaport kullanan vatandaşların konsolosluğa başvurmaları gerekir.
Afrika Kıtası
Botsvana, Cezayir, Cibuti, Kamerun, Gana, Moritanya, Tanzanya, Mısır hususi pasaport sahiplerine vize istemeyen; Fas, Güney Afrika Cumhuriyeti, Kenya, Libya, Mauritius, Şeyseller, Sudan, Svaziland, Tunus, Zambiya ise hem hususi hem umuma pasaport sahiplerinden vize istemez.
Avrupa Kıtası
Schengen ülkelerine ek olarak; Beyaz Rusya, Bulgaristan, Hırvatistan, İsviçre, İzlanda, Lihtenştayn, Monako, Romanya, San Marino’ya da vizesiz girebilme hakkına sahip hususi pasaport sahiplerinin avantajları arasındadır. Tüm vatandaşlar gibi vize sahibi olmaksızın; Balkan ülkeleri, Andora ve Kıbrıs’a seyahat edebilirler.
Güney Amerika Kıtası
Bordo ve yeşil pasaport sahipleri Güney Amerika ülkeleri olan Arjantin, Bolivya, Brezilya, Ekvador, Kolombiya, Paraguay, Peru, Şili, Trinidad Tobago, Uruguay, Venezuella’ya vize almaksızın ziyaretlerini gerçekleştirebilirler.
Orta Amerika Kıtası
Bahamalar, Barbados, Belize, Dominika, Dominik Cumhuriyeti, El Salvador, Guatemala, Haiti, Honduras, Jamaika, Kosta Rika, Meksika, Nikaragua, Panama, Christopher ve Nevis, St Lucia; Orta Amerika Kıtası’nda umuma ve hususi pasaportlara vize istemeyen ülkelerdir. Küba ve Grenada da yeşil pasaporta vizesiz geçiş imkanı bulunduran ülkelerdir.
Okyanusya
Okyanusya ülkelerinden Fiji, Palau Cumhuriyeti, Mikronezya, Tuvala, Vanuatu’ya da bordo ve yeşil pasaport sahibi vatandaşlara vizesiz geçiş imkanı sunar.
İyi Geziler!